AuDHD – Khi trẻ vừa có tự kỷ vừa có ADHD
AuDHD là gì?
AuDHD là cách gọi khi một người vừa có tự kỷ (Autism) vừa có rối loạn tăng động giảm chú ý – ADHD.
Trước đây, hai chẩn đoán này thường bị tách rời, nhưng ngày nay khoa học chứng minh có nhiều trẻ có cả hai đặc điểm này.
Thực tế, 50–70% trẻ tự kỷ cũng có triệu chứng ADHD.
Vì sao điều này quan trọng?
ADHD thường dễ được chấp nhận hơn trong xã hội: mọi người quen với việc “khó tập trung” hay “hiếu động”.
Tự kỷ thì thường bị kỳ thị hơn, vì có những hành vi khó hiểu đối với người khác: khó giao tiếp, quá tải giác quan, không thích nhìn vào mắt, khó thể hiện cảm xúc.
Nhiều trẻ có AuDHD chỉ được hỗ trợ cho một trong hai rối loạn, khiến việc can thiệp không đầy đủ.
Những thách thức mà trẻ AuDHD gặp phải
Khó khăn kép: đặc điểm ADHD (xao nhãng, bốc đồng) cộng thêm khó khăn tự kỷ (giao tiếp, cảm xúc) → dễ bị hiểu lầm.
Masking (che giấu bản thân): nhiều trẻ cố gắng “giả vờ bình thường” để được chấp nhận, điều này rất mệt mỏi và căng thẳng.
Chẩn đoán muộn hoặc nhầm: đặc biệt ở bé gái, do biểu hiện khác với bé trai.
Điểm mạnh và sự bổ sung
Không chỉ toàn thách thức, AuDHD cũng có những mặt tích cực:
Sự bốc đồng của ADHD có thể giúp trẻ tự kỷ dám thử cái mới.
Sự ngăn nắp, có cấu trúc của tự kỷ có thể giúp trẻ ADHD quản lý sự xao nhãng.
Cảm xúc mạnh mẽ của ADHD + sự đồng cảm của tự kỷ → trẻ có thể rất chân thật và nhiệt huyết.
Cha mẹ và giáo viên có thể làm gì?
Hiểu và chấp nhận: nhìn nhận cả hai khía cạnh, không bỏ sót phần nào.
Hỗ trợ toàn diện: phối hợp giữa bác sĩ, nhà trường và gia đình để thiết kế can thiệp phù hợp.
Khuyến khích điểm mạnh: giúp trẻ phát huy khả năng sáng tạo, tính trung thực, niềm đam mê của mình.
Giảm áp lực “masking”: cho phép trẻ được là chính mình, không bắt buộc phải “giống người khác”.
Giáo dục cộng đồng: chia sẻ kiến thức để giảm kỳ thị, xây dựng môi trường thân thiện với sự đa dạng thần kinh (neurodiversity).
Thông điệp cuối
Mỗi trẻ AuDHD là một cá nhân độc nhất, vừa có khó khăn, vừa có thế mạnh riêng. Khi phụ huynh và giáo viên hiểu rõ, hỗ trợ đúng cách và kiên nhẫn đồng hành, trẻ có thể phát triển hài hòa và hạnh phúc hơn.
