Động kinh tự giới hạn vùng trung tâm – thái dương ở trẻ em (SeLECTs/ động kinh Rolandic)
1️⃣ Tên gọi và cập nhật khoa học
Trước đây, bệnh này được gọi là “Động kinh lành tính vùng trung tâm – thái dương” (Benign Rolandic Epilepsy of Childhood, viết tắt BECTS hoặc BREC).
Tuy nhiên, theo phân loại mới của Liên đoàn Quốc tế chống Động kinh (ILAE, 2022), thuật ngữ “benign” (lành tính) đã được thay thế bằng “self-limited” (tự giới hạn), nên tên chính thức hiện nay là:
🧩 Self-Limited Epilepsy with Centrotemporal Spikes (SeLECTS)
Cách đổi tên này phản ánh nhận thức mới trong y học thần kinh nhi:
• Phần lớn trẻ thật sự khỏi hoàn toàn khi lớn lên, không để lại di chứng lâu dài.
• Tuy nhiên, một số trẻ có thể gặp rối loạn học tập, ngôn ngữ, hoặc chú ý tạm thời, nhất là khi hoạt động điện não bất thường xuất hiện nhiều trong giấc ngủ.
• Vì vậy, gọi là “tự giới hạn” sẽ chính xác và trung thực hơn so với từ “lành tính”, vốn khiến phụ huynh dễ chủ quan hoặc ngộ nhận rằng bệnh “không cần để ý”.
⸻
2️⃣ Tổng quan
SeLECTS là một dạng động kinh thường gặp ở trẻ trong độ tuổi 3–13, hay gặp nhất khoảng 6–8 tuổi.
Cơn thường ngắn, nhẹ, xảy ra về đêm, biểu hiện bằng co giật một bên mặt, lưỡi, hoặc khó nói tạm thời. Một số trẻ có thể giật toàn thân trong khi ngủ.
Tỷ lệ gặp khoảng 10–15% trong tổng số động kinh khởi phát ở trẻ em. Nam hơi nhiều hơn nữ.
⸻
3️⃣ Đặc điểm điện não (EEG)
EEG cho thấy sóng nhọn vùng trung tâm – thái dương (centrotemporal spikes), đặc biệt rõ khi ngủ.
Đây là đặc điểm giúp xác định hội chứng. Hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) thường bình thường.
⸻
4️⃣ Ảnh hưởng đến phát triển
Hầu hết trẻ phát triển bình thường, nhưng một số có thể tạm thời khó tập trung, học chậm hoặc nói ngọng.
Những biểu hiện này thường hồi phục sau khi sóng điện não giảm và cơn hết.
Chính vì vậy, dù tiên lượng tốt, vẫn cần theo dõi phát triển học tập và ngôn ngữ định kỳ.
⸻
5️⃣ Điều trị
Không phải tất cả đều cần dùng thuốc.
Bác sĩ sẽ chỉ định nếu:
• Cơn xảy ra ban ngày hoặc ảnh hưởng đến sinh hoạt.
• Điện não có nhiều phóng điện khi ngủ.
• Trẻ có rối loạn học tập, hành vi hoặc ngôn ngữ đi kèm.
Các thuốc thường được sử dụng là Levetiracetam, Oxcarbazepine, Carbamazepine hoặc Lacosamide.
⸻
6️⃣ Tiên lượng và theo dõi
Đa số trẻ hết cơn trong vòng 2–4 năm, thường khỏi hẳn trước 15 tuổi.
Tuy nhiên, cần tái khám định kỳ để đánh giá điện não, theo dõi khả năng học tập và điều chỉnh thuốc hợp lý.
⸻
💬 Lời khuyên cho phụ huynh
SeLECTS là một dạng động kinh tự giới hạn, tiên lượng tốt, nhưng không có nghĩa là “vô hại”.
Cần:
• Đưa trẻ khám chuyên khoa Thần kinh Nhi để chẩn đoán chính xác.
• Theo dõi sự phát triển, học tập, ngôn ngữ và giấc ngủ.
• Giữ tâm lý bình tĩnh, hợp tác cùng bác sĩ trong điều trị và tái khám.
⸻
📍 Tóm tắt nhanh:
Đặc điểm Mô tả
Tên gọi mới Self-Limited Epilepsy with Centrotemporal Spikes (SeLECTS)
Tên cũ Benign Rolandic Epilepsy (BECTS/BREC)
Độ tuổi khởi phát 3–13 tuổi (thường 6–8 tuổi)
Biểu hiện Co giật vùng mặt, nói ngọng, xảy ra khi ngủ
Điện não Sóng nhọn trung tâm–thái dương
MRI Bình thường
Điều trị Có thể không cần thuốc
Tiên lượng Hết cơn trước tuổi dậy thì
Theo dõi Ngôn ngữ, học tập, hành vi
